Nazar'ın Tanımı

Nazar, Arapça da bakış demektir. Türkçede de aynı manada kullanılır. Bu

anlamın dışında, yaygın bir inanışı dile getiren bir terim olarak “Nazar Değmesi”, az

çok herkeste bulunan, mavi gözlü kimselerde daha fazla bulunduğuna inanılan ve böyle

kimselerin bakışlarından fırlayan zarar verici, çarpıcı ve öldürücü güç anlamındadır

Başta insan olmak üzere bütün canlı yaratıklarla bunların dışında kalan maddi

manevi büyük veya küçük her türlü değerlere karşı, herhangi bir kimsenin ihtiras ve

hasetle tutuşmuş yırtıcı gözlerle, daha doğrusu kinle, nefret ve kıskançlıkla

bakmasından doğan kötü sonuçların hepsine birden halk ‘nazar değmek’ adını verir.

İnsanoğlu çok eski dönemlerden başlayarak, teknolojik ve sosyal ilişkilerindeki

başarısızlıklarına özellikle de bir takım biyolojik rahatsızlıklarına açıklayıcı bir sebep

bulamadığında bunu doğaüstü güçler yanı sıra çeşitli objeler, mekânlar ve diğer

insanlarda var olduğunu sandığı bir takım gizli güçlerle açıklamaya çalışmıştır.

Bu açıklamanın çeşitli toplumlar arasında en yaygın olarak görülen türü nazardır.

Nazar kelimesinin aslı Arapçadır. Kelime Türkçeye asıl anlamından biraz

uzaklaşarak geçmiştir. Araplar bizim kullandığımız anlamdaki nazar kelimesi

karşılığında “İsabet’ül ayn” tabirini kullanmaktadırlar. Türkçede ise sözlük anlamı

olarak bakma, bakış, göz atma, düşünce olan kelime, halk inançları dolayısıyla halk

söyleyişi içinde göz değmesi, göze gelme anlamında kullanılmaktadır. Nazar kelimesi

göz değmesi karşılığı olarak, nazar değmesi, nazara gelme, nefesi dokunma, kem göz,

kem nazar şeklinde de kullanılmaktadır İslam ülkelerinde de yaygın olan nazar

anlayışına Araplar elayn, İranlılar bednezer, Hintliler sihir demektedirler

Nazar inancının temelinde belli kimselerde bulunduğuna inanılan, insanlara

özellikle çocuklara, evcil hayvanlara, eve, mala-mülke hatta cansız nesnelere de zarar

veren, bakışlardan çıkan çarpıcı ve kimi zaman da öldürücü güç düşüncesi yatmaktadır.

Çok sağlıklı bir bebeğin aniden hastalanması, iyi anlaşan iki arkadaşın arasının

açılması, işleri iyi olan birinin işlerinin bozulması, iyi süt veren bir ineğin sütünün

kesilmesi, hastalanması halk arasında hep’’nazara geldi’’deyimiyle açıklanır

Nazarla açıklanan olaylar o kadar çoktur ki. Tarla, bağ ve bahçedeki ürünün

birdenbire bozulması, yeni alınan bir aracın kazaya uğraması, evde çıkan yangın vb.

gibi, olayların nedenleri başka başka olsa da halk arasında bunların ilk anda nazarla

olduğuna inanılır.

Nazar kıskançlık duygularıyla gelebileceği gibi, bazen kişinin çok yakınlarının

sevgi ve hayranlık duygularından da gelebilir. Örneğin küçük çocuklara en çok

annesinin nazarının değeceğine inanılır. Çocukları severken özellikle maşallah

denmesine dikkat edilir.

Nazardan korunmak için alınan önlemlerin başında nazarlıklar gelir. Zararlı dış

etkileri uzaklaştırmak ve taşıyana iyilik getirmek için kullanılır.

Nazarlıkların temel anlamı koruma ve korunmaya yönelik olup, bu objelerin

sadece biçimleri değil, yapıldıkları maddeler ve renkleri de önemlidir. Çünkü bu

maddenin özünde gizli kuvvet taşıyan nitelik olması gerekmektedir. Tabiattaki objelerin

parlaklık, zenginlik, kuvvet gibi nitelikleri karşısında şaşıran ve korkan insan,

felaketlerin ve mutluluğun bu objelerin içinde olduğunu sanarak bu objelerle barışık

olmak istemiş ve onları kendi hizmetinde kullanmayı düşünmüştür